Erik Tas was de souschef van Erik van Loo in Parkheuvel en daarvoor stond hij in de Zwethheul en bij Paul van Waarden. Nu kookt hij al weer tien jaar in het piepkleine restaurant Bij Erik, bij de schutsluis van Leidschendam, aan de Vliet.

Betaalbare klasse aan de Oude Rijn, in de voormalige houtloods van de Heesterboom, een van de overgebleven molens die Leiden ooit rijk was. Woods heet het restaurant van patron Wilfred Tegelaar en chef-kok Vincent van der Pluijm. Een indrukwekkende locatie met witgedekte tafels en rondom steigers en terrassen. Je eet hier volgens de beproefde formule van schotels op formaat tussengerecht, tegen eenheidsprijs.

Luca Wielinga leerde hier generaties Leienaars de slow en de quick-quick van de klassieke stijldans, en binnen zie je daar naar nog vertederende zwart-wit foto’s van. Nu is het een restaurant dat de naam Wielinga gebruikt als eerbetoon aan de Fred Astaire van de Sleutelstad.

Een oude jeneverstokerij in het hart van Leiden, tegenover de Hooglandse Kerk, met gietijzeren pilaren en siersmeedwerk, afsteekmuren, Mariabeeldjes, een bedrijvige open keuken en een bar. Op verschillende niveaus ingericht met o.a. hoefijzervormige leren muurbanken. Patron-gastheer Mello de Witte en chef-kok Jordy Bonhof nemen vandaag onze fourage voor hun rekening.

Niet de gast maar de chef bepaalt wat er vanavond gegeten wordt: ook restaurant La Diva van Frank (chef-kok) en Kim (gastvrouw) Hakkenberg in Leiden doet mee aan die mode. Ze noemen dat ‘verrassingsmenu’ en gelukkig pakt die Russische roulette in ons geval goed uit.

Prachtig, uit twee 17e eeuwse grachtenpandjes opgetrokken, restaurant in het centrum van Leiden: In den Doofpot, kortweg IdD genoemd. Van Anton Verschelling (gastheer-sommelier) en Patrick Brugman (chef-kok). Die hun klandizie rekruteren uit stadgenoten, studenten(ouders) en toeristen. Hun kaart is klassiek Frans-Italiaans met moderne accenten, hun wijnkaart fenomenaal.

Promotiefeestjes en andere universiteit-gelieerde etentjes en bijeenkomsten, en diners en lunches voor gewoner volk zijn de kurk waarop Het Prentenkabinet drijft. Gelegen naast de bekende Pieterskerk, in het centrum van Leiden. Een soort kunstkabinet met prenten en tekeningen in de gerestaureerde vertrekken en met een heerlijke stadstuin om ’s zomers buiten te eten.

In de 16e-eeuw stond op de plaats waar de weg Amsterdam-Den Haag de Oude Rijn kruiste een veerhuis. Het Haagsche Schouw heette die plek tussen Voorschoten en Leiden, en het veerhuis werd later een tolhuis en uiteindelijk een herberg. Tot op de dag van vandaag wordt daar gastvrijheid geboden in wat nu Valk Hotel Leiden heet.

Om de hoek bij de Leidse Schouwburg: restaurant De Engelenbak van Arnaud Sickman en Marlous Eisenberger. Beetje Spartaans, beetje studentikoos, beetje no nonsens hoewel de keuken meestal goede en betaalbare gerechten aflevert. Bij mooie wijnen.

Arie Visscher, een chef die zijn sporen verdiende bij De Librije en Joelia, is de uitbater van Café Visscher in Leiden. Eerder een bistro: de ogenschijnlijk eenvoudige gerechten worden op culinaire wijze bereid. De zaak is rijk ingericht, rumoerig, modern, kosmopolitisch en gastvrij. Naast ‘de zaal’ kun je terecht op het terras, in de serre, aan de bar of in een van de gezellige nisjes.

Maike (gastvrouw-sommelier) en Oscar Zitman (chef-kok) weten niet van ophouden in hun Bistro Bord’O in hartje Leiden. Hun gasten ook niet, want het eten is lekker en betaalbaar. En de wijnkaart – wij drinken hier graag Clos Saint Yves (Baumard) van chenin blanc uit de Loirestreek – is verrassend.

In het wandelgebied in de duinen van Katwijk aan Zee en Wassenaar betovert al jaren het chaletachtige Het Panbos van patron-cuisinier Joke van Rijn de bezoekers van deze vrij toegankelijke groene oase. Ooit was het een theehuis, tegenwoordig een volwaardig restaurant waar uitstekende kost wordt geserveerd. De chef werd opgeleid door Robert Kranenborg en kookt vooral met ingrediënten en producten uit de directe omgeving.

Je moet met het pontje overvaren om Tante Kee van patron-cuisinier Raymond Reeb en zijn (gast)vrouw Kim Edwards te bereiken. Maar dan word je beloond: fascinerende vergezichten over de Kagerplas, vanaf het terras of vanuit de eetzaal.

Veel uit-eters wenden zich, nu steeds meer Betere Zaken onbetaalbaar worden en veelgangen-menu’s opdringen, tot restaurants waar de rekening nog fatsoenlijk is en waar je zélf mag kiezen wat je eet. Bijvoorbeeld ’t Waaltje in Heerjansdam, onder de rook van Rotterdam. Honderden (!) mensen per dag schuiven hier aan voor prima voedsel, uitstekende bediening en wijn die maar één of twee keer over de kop is gegaan. Verwacht er geen sterrenvoedsel, wel waar voor je geld. En gezellige reuring, een terras aan het water, goedgebekte jonge bediening en gratis parkeren.

In een voormalige fabriekshal in Gouda, eigentijds heringericht en met een open keuken en een enorme wijnwand. Het restaurant heet Unique en doet zijn naam eer aan: er is geen menu, de gasten wordt een culinaire reis aangeboden met gerechten uit de hele wereld: moderne schotels op basis van de klassieken.

Remco Kuijpers (chef-kok) en Louis Grizeau (maître-sommelier) zijn de steunpilaren onder het nieuwe restaurant Lizz in het Relais & Chateau Weeshuis Hotel in Gouda. Een luxueuze accommodatie die historische elementen combineert met eigentijdse verworvenheden. Aanvankelijk werd gestart met het modieuze en gastonvriendelijke systeem van een verplicht veel-gangenmenu, maar nu kun je weer gewoon kiezen uit een ruim gesorteerde menukaart. En een even rijk voorziene wijnkaart.

Al weer zo’n tien jaar is restaurant De Kleischuur in Gouda gevestigd in, eh, een kleischuur. Een enorme loods aan het water waar vroeger een speciaal soort klei werd gewonnen en in mallen bewaard voor de vervaardiging van beschilderd en geglazuurd sieraardewerk (plateel). In het centrum van Gouda, volledig gerestaureerd en heringericht als restaurant waar chef-kok Bieko Rindt zijn smakelijke kunsten vertoont.

In de sfeervolle Lange Tiendeweg in Gouda scoort al bijna twintig jaar restaurant Bangkok City van Herman Schoemaker en zijn Thaise echtgenote Aree Thamtes. Pas laat ontdekt door de inwoners van de kaas- en stroopwafelstad, nu in het hart gesloten.

Rotterdamse horecabaronnen realiseerden in het oude watertorencomplex van Dordrecht de opmerkelijke accommodatie Villa Augustus. Met een hotel en, in het iets verder gelegen voormalige pomphuis, een restaurant. Vooral dáárin is de Maasstedelijke doe-maar-gewoon filosofie ver doorgevoerd. De tafels en stoelen lijken van de rommelmarkt te komen, het bestek van de camping, de menukaart is een gevouwen A4-tje, en het linnen beperkt zich tot een papieren servet terwijl het tafeloppervlak onbedekt is en een variëteit aan houtprint en/of formica vertoont.

Hoewel de meeste Valkhotels zich toeleggen op zakelijk, ‘leisure’ of vergaderen, koos de vestiging Dordrecht, langs de A16, voor culinair. Edwin Zeilemaker, afkomstig uit de Rotterdamse Harbour Club, is de chef-kok, met carte blanche en een supersonische keuken.